İnsan Psikolojisinde Sekizlenme Davranışı ve Duygusal Dirençler

Hayatta Karşılaşılan Zorluklar ve Psikolojik Ağırlıklar

Hayat boyunca karşılaşılan her türlü zorluk, insan psikolojisinde derin etkiler bırakır. Bu zorlukların zamanla birikerek kişide büyük bir yük haline gelmesi, uygun şekilde atlatılmadığında hem zihinsel hem de bedensel sağlık sorunlarına yol açabilir. Ne yazık ki, birçok birey bu ağır yükleri hafifletmek yerine, yaşamlarının sonuna kadar taşımayı tercih eder. Uzman Psikolog Serkan Yükcü, bu önemli konuda kendi uzmanlık görüşlerini ve deneyimlerini paylaşmaktadır.

Çevremizde Gözlemlenen ve Sıkça Şikayet Edilen Zorluklar

Gündelik yaşamda sıkça rastlanan bazı sorunlar zamanla içselleşerek kişide ağır bir yük oluşturabilir. Bu yükler, kişinin yaşam kalitesini ciddi anlamda düşürebilir ve psikolojik açıdan dayanılmaz hale getirebilir. Birçok kişi, bu zorluklardan kurtulmak yerine onları taşımayı tercih eder. Bu durum, psikolojide “sekizlenme davranışı” veya daha yaygın bilinen ismiyle “ikircikli motivasyon” olarak adlandırılır.

“Sekizlenme Davranışı” Nedir ve Nasıl Anlaşılır?

Bir terapist olarak en sık duyduğum cümleler arasında şunlar yer alır: “Ben elimden geleni yapıyorum, ama o kişi değişmek istemiyor.” Bu ifade, bazen bir eş, bazen bir anne, bazen de bir iş arkadaşına yöneltilir. Ancak, daha ilginç olanı, bazen kişi kendi iç dünyasında bu ifadeyi kendi kendine söyler. Bazı insanlar gerçekten değişmek istemezler; daha doğrusu, değişim arzusuyla hareket eder gibi görünseler de, derinlerde mevcut durumlarını koruma konusunda büyük bir direnç gösterirler. Bu psikolojide “sekizlenme davranışı” veya ikircikli motivasyon olarak adlandırılır; kişi iyileşme fikrini dile getirir, fakat bilinçaltında tam tersi davranışlar sergiler. Tıpkı bir yılanın kendi kuyruğunu ısırıp daire çizmesi gibi, bu döngü sürekli tekrar eder.

İnsanlar Neden İyileşmek İstemeyebilir?

• Acı, tanıdık ve güvenlidir:
  Kimi zaman, mutsuzluk ve huzursuzluk, bireye çocuklukta öğrendiği koruma mekanizmalarını hatırlatır. Travmalarla büyüyen kişiler için, yeni bir huzur veya denge bulmak zordur; bu nedenle var olan durumlarına alışır ve ondan korkarlar.
• İyileşmek, sorumluluk getirir:
  “İyileşirsem, artık bahane üretme hakkım kalmaz.” düşüncesi, kişiyi korkutur. Mağduriyet konumunu koruyarak, çevresinden ilgi ve şefkat görmeyi, sorumluluk almaktan kaçmayı tercih edebilir.
• Kendine acımak, bazı kişiler için bir konfor alanıdır:
  Bu, farkında olmadan oluşturulmuş bir psikolojik rahatlık sağlar. Kişi, “Ben zaten yaralıyım” diyerek, kendisini ve yaşamını sabote etmeye devam eder.

“Sekizlenme” Davranışı Nasıl Anlaşılır ve Belirtileri Nelerdir?

• “Değişmek istiyorum” dese de, davranışlarıyla çelişir; örneğin, randevulara geç kalmak veya taahhüt ettiği şeyleri yerine getirmemek.
• “Hayatımı düzelteceğim” sözü verir, fakat aynı zamanda karmaşık ve istikrarsız ilişkileri sürdürür.
• “Bu sondu” diyerek kendini ikna etmeye çalışır, ancak ertesi gün tekrar eski alışkanlıklarına döner.

Bu davranışlar, terapi sürecini zorlaştırabilir; danışan, aynı hikâyeleri tekrar tekrar anlatır, aynı savunmaları kullanmaya devam eder. Bu durum, yardım isteğinin gerçekten olmadığını ya da kişinin kendiyle yüzleşmek istemediğinin bir göstergesi olabilir.

Terapistin Rolü ve Yüzleşme Süreci

Uzman psikolog olarak görevin, bireyin “neden değişmediğini” yargılamak değil, bu döngüyü fark etmesini sağlamaktır. Çünkü gerçek değişim, niyetle değil, farkındalıkla başlar. Bazı insanlar, tek bir cümleyle değişim isteğini dile getirirken, bazıları ise yıllarca sessiz kalıp direnç gösterir. Psikoterapi, yalnızca travmaları konuşmak değil, aynı zamanda bu dirençleri de görünür kılmak ve kişinin kendi iç dünyasıyla yüzleşmesine yardımcı olmaktır.

Sonuç ve Tavsiyeler

İyileşmek isteyen insanlar elbette vardır; fakat bazen, bu iyileşmenin getireceği bedeli ödemeye hazır olmayanlar da mevcuttur. Asıl önemli olan, iyileşmenin anlamını ve sonuçlarını yeniden tanımlamaktır. Unutmayalım ki, her insan değişim ve gelişim potansiyeline sahiptir, yeter ki doğru adımlar atılsın. Sevgiyle kalın;

Uzman Psikolog Serkan Yükcü